Παγκόσμια Ημέρα για τη Μητρική Γλώσσα

 21-2-2011

Με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα για τη Μητρική Γλώσσα, η εκπρόσωπος Τύπου των Οικολόγων Πράσινων, Ελεάννα Ιωαννίδου, έκανε την ακόλουθη δήλωση:

«Οι Οικολόγοι Πράσινοι θεωρούμε θετικό το πνεύμα των μέτρων που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός για την τουρκική γλώσσα στη Θράκη. Αναμένουμε, ωστόσο, ανάλογο ενδιαφέρον και για τη διάσωση της Πομακικής, όπως και των υπόλοιπων ντοπιολαλιών που αποτελούν τον
πολιτισμικό μας πλούτο, με κύρωση και εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τις Λιγότερο Ομιλούμενες Γλώσσες. Παράλληλα υπενθυμίζουμε ότι πρέπει επιτέλους να υπάρξει πολιτική και για την μητρική γλώσσα των ομογενών μας στο εξωτερικό, που συρρικνώνεται μαζί με τα ελληνικά σχολεία».

Η Παγκόσμια Ημέρα Μητρικής Γλώσσας καθιερώθηκε με πρωτοβουλία της UNESCO, για την προώθηση της γλωσσικής πολυμορφίας και τη διάσωση των ολιγότερο ομιλουμένων γλωσσών καθώς θεωρείται ότι χιλιάδες γλώσσες θα εξαφανιστούν τα επόμενα εκατό χρόνια.

Τις τελευταίες δεκαετίες πολλές μητρικές γλώσσες έχουν υποσκελιστεί στην ανώτερη εκπαίδευση και την έρευνα, κυρίως από την αγγλική. Η πρακτική αυτή έχει καταστεί απαραίτητη για την επικοινωνία της παγκόσμιας ακαδημαϊκής κοινότητας και την συνεννόηση στο χώρο εργασίας. Ταυτόχρονα όλο και περισσότεροι γονείς βάζουν τα παιδιά τους σε σχολεία όπου δεν διδάσκονται στη μητρική τους γλώσσα. Οι γλωσσολόγοι όμως εφιστούν την προσοχή στο γεγονός ότι όταν σταματά η χρησιμοποίηση μιας γλώσσας σε έναν τομέα, σταματά και η εξέλιξη της γλώσσας ως μέσον επικοινωνίας. Έτσι δημιουργούνται σταδιακά κοινωνίες χωρίς πολιτισμικά χαρακτηριστικά που οδηγούν σε ένα ομογενοποιημένο κόσμο αποκλείοντας ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού από το δημοκρατικό δημόσιο διάλογο και από πολύτιμες γνώσεις. Τότε υπεισέρχεται η γλωσσική υποχώρηση και εντείνονται οι κοινωνικές αντιθέσεις αφού μία γλώσσα που δέχεται πολλά πλήγματα και αντίστοιχες απώλειες, στο τέλος, εξορίζεται και καταλήγει να χρησιμοποιείται στην οικογένεια, στις τελετές, με αποτέλεσμα να αποκτήσει μουσειακό χαρακτήρα. Μία τέτοια κατάσταση με μία «ανώτερη» και μία «κατώτερη» γλώσσα, τη συναντούμε, μεταξύ άλλων, και σε πολλές χώρες με αποικιοκρατικό παρελθόν όπου οι εμπειρίες είναι σαφώς αρνητικές: κακή παιδεία και κοινωνικές εντάσεις.

Η μητρική γλώσσα ενός λαού δεν είναι απλώς ένα σύνεργο επικοινωνίας, ένα όχημα μεταφοράς πληροφοριών και γνώσεων, συναισθημάτων και σκέψεων αλλά μια ουσιαστικής σημασίας συνιστώσα πολιτισμικής ταυτότητας. Στην μητρική γλώσσα έχουν εγγραφεί διαχρονικά τα βιώματα, οι αξίες και οι αντιλήψεις που έχουν υιοθετηθεί ανά τους αιώνες από μια γλωσσική κοινότητα. Σταδιακή υποκατάσταση, σηματοδοτεί σταδιακή εξαφάνιση. Ας παραδειγματιστούμε από την φύση και τη βιοποικιλότητα που την χαρακτηρίζει για να προστατεύσουμε την γλωσσική ποικιλότητα, αναπόσπαστο κομμάτι της πολιτιστικής κληρονομίας κάθε ανθρώπου.

Η γλωσσική όμως ποικιλότητα δεν σταματά στη μητρική γλώσσα. Ξεκινά από τις διαλέκτους και τα ιδιώματα που συντονίζουν, στην ιστορική διαδρομή, τη συγκρότηση της μητρικής γλώσσας καθόσον σηματοδοτούν τις τοπικές κουλτούρες που, όλες μαζί, προάγουν την πολιτισμική διάσταση που χαρακτηρίζεται από τη μητρική γλώσσα. Και όπου η πολιτική προάγει την τοπικότητα, διάλεκτοι, ιδιώματα και κατ΄ επέκταση η μητρική γλώσσα, ξαναβρίσκουν τη σπουδαιότητα τους.